پرسش‌های متداول

سؤال ۱) بورس اوراق بهادار چیست؟

برای هـر کالایـی معمولا یک بازار وجود دارد، بازار خودرو، بازار سیمان، بازار فرش، بازار طلا. بعضی از بازارها سنتی‌اند و خاطره انگیزند، بعضی هم پیشرفتـه و امروزی. اما همه بازارها، یک ویژگی مشتـرک دارند: آنهم اینکه در آن‌ها، کالاها یا به عبارت دیگر، دارایی‌های مختلف خرید و فروش می‌شود، پس مشخص شد که در تعریف کلی، بازار، محل خرید و فروش دارایـی است. اما دارایی چه انواعی دارد. در یک طبقه بندی کلی، دارایی به دو نوع دارایی واقعی و دارایی مالی تقسیم بندی می‌شود.

اجازه بدهید با یک مثال، در این باره توضیح دهیم. خودرو یک دارایی واقعی یا مشهود است، اما سهام کارخانه خودروسازی، یک دارایی مالـی است، یا مثلا سیمان یک دارایی واقعی است، اما سهام کارخانه سیمان سازی یک دارایی مالی.

بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که به دارایی واقعی، دارایی مشهود و به دارایی مالی، دارایی نامشهود یا کاغذی هم گفتـه می‌شود.

حالا که با تعریف دارایی‌های مالـی اشنا شدید، به سراغ مفهوم بورس می‌رویم. بورس بازاری است که در آن، انواع دارایی‌های مالی خرید و فروش می‌شود. دارایی‌هایی مثل سهام شرکت بزرگ و سودآْور از صنایع مختلف و متنوع مثل خودروسازی، سیمان، مخابرات، بانک و….. این بازار هم قانونی است، هم مطمئن، هم پیشرفته و هم سودآور.

افرادی که ازطریق بورس، سهام شرکت‌ها را می‌خرند یا در واقع در بورس سرمایه گذاری می‌کنند، به نسبت سهامی که خریده‌اند، در منافع ان شرکت سهیم خواهند شد و چون اغلب شرکت‌های بزرگ و معتبر در بورس پذیرفته می‌شود، بنابراین احتمال کسب سود هم در بورس بیشتر است. البته برای انتخاب سهام شرکت‌ها باید به نکات مهمی توجه داشت که در برنامه های بعدی، به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. نکته دیگر اینکه در بورس، صرفا سهام شرکت‌ها خرید و فروش نمی‌شود، بلکه سایر انواع اوراق بهادار مثل اوراق مشارکت نیز داد و ستد می‌شود که در برنامه های اینده به تفصیل درباره آن‌ها توضیح خواهیم داد.

سؤال ۲) افرادی که سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را خریداری می‌کنند، چگونه سود کسب می‌کنند؟

افرادی که سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را خریداری می‌کنند، از دو محل سود بدست می‌آورند:

1. سود سالیانه شرکت‌ها . شرکت‌ها معمولا در پایان هر سال، سودی را بین سهامداران خود توزیع می‌کنند. درصورتی که شرکت عملکرد قابل قبولی داشته باشد، سود بهتری نیز بدست می‌آورد که بخشی از این سود، به صورت نقدی بین سهامداران توزیع شده و برخی هم صرف برنامه های توسعه ای شرکت می‌شود.
2. افزایش قیمت سهم . هر اندازه عملکرد و برنامه های شرکت بهتر باشد، متقاضی برای خرید سهام آن شرکت نیز در بورس، بیشتر خواهد بود و این امر، باعث می‌شود قیمت سهام شرکت افزایش یابد. بنابراین، اگر فرد، سهام شرکت خوبی را انتخاب کرده باشد، علاوه بر دریافت سود نقدی، از محل افزایش قیمت سهام آن شرکت نیز سود بدست خواهد آورد.

سؤال۳) سرمایه گذاری در بورس چه مزایای دارد؟

سرمایه گذاری در بورس مزایای متعـددی دارد، ازجمله:

1. کسب سود : همانطور که گفته شد، سهامداران از دو محل دریافت سود نقدی و افزایش قیمت سهام، سود بدست می‌آورند.
2. برخورداری از حمایت قانونی : بورس بازاری قانونی است، بنابراین کلیه افرادی که در بورس سرمایه گذاری می‌کنند، از حمایت قانونی برخوردار هستند.
3. حفظ سرمایه در مقابل تورم : با سرمایه گذاری مناسب و آگاهانه در بورس، ارزش دارایی افراد در مقابل تورم حفظ می‌گردد، زیرا فرد به نسبت سهام خود در دارایی شرکت سهیم است و با رشد ارزش دارایی‌های شرکت به مرور زمان، ارزش سهام فرد نیز افزایش می‌یابد.
4. قابلیت نقدشوندگی : سرمایه گذاران بورس هر زمان که بخواهند می‌توانند سهام خود را فروخته و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به پول خود دسترسی پیدا کنند.
5. امکان سرمایه گذاری با هر مبلغی : برای خرید سهام، محدودیت ریالی وجود ندارد و افراد با هر مبلغی، می‌توانند در بورس سرمایه گذاری کنند.
6. مشارکت در اداره شرکت : سهامداران به نسبت سهام خود، مالک شرکت محسوب می‌شوند، بنابراین می‌توانند به همان اندازه، در تصمیم گیری درخصوص نحوه اداره شرکت، انتخاب مدیران و… مشارکت نمایند.

سؤال ۴) برای انتخاب یک سهم، به چه معیارهایی باید توجه کرد؟

برای انتخاب یک سهم خوب، باید به این معیارها توجه کرد:

1. وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت : یکی از عوامل موثر در انتخاب سهام یک شرکت، وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت است. هر اندازه این وضعیت مطلوب‌تر باشد، نشان دهنده شرایط مناسب شرکت برای سرمایه گذاری است. به این منظور، می‌توان ترازنامه شرکت را مورد بررسی قرار داد.
2. سود نقدی هر سهم : علاوه بر وضعیت درآمدی شرکت، میزان سودی که شرکت به هر سهم خود می‌دهد نیز در انتخاب سهم خوب، حائز اهمیت است.
3. تداوم روند سودآوری : اگرچه سودآور بودن شرکت در انتخاب سهام آن بسیار مهم است، اما باید توجه داشت که این سودآوری، باید یک فرآیند مستمر و مداوم باشد، نه مقطعی. با مطالعه اطلاعات و برنامه های آتی شرکت، می‌توان نسبت به این موضوع آگاهی کسب نمود.
4. نسبت قیمت به درآمد سهم ( P/E ) : نسبت قیمت به درآمد سهم بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. به عبارت دیگر، این نسبت نشان می‌دهد که آیا قیمت سهام به نسبت سودی که بین سهامدارانش توزیع می‌کند، ارزش دارد.
5. صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند : هنگام انتخاب سهام یک شرکت، باید به این موضوع توجه کرد که آیا صنعتی که شرکت در آن صنعت فعالیت می‌کند، از شرایط مناسبی در حال و آینده برخوردار است یا خیر. شرایط خرد و کلان اقتصادی چه تأثیری بر این صنعت خواهد گذاشت. صنایع رقیب این صنعت در حال و آینده، چه وضعیتی دارند. آیا شرایط بین المللی بر این صنعت تأثیر مثبت یا منفی خواهد داشت و…
6. قابلیت نقدشوندگی : یکی از معیارهای انتخاب سهام خوب، قابلیت نقدشوندگی سهام است، به این معنا که هر وقت دارنده آن سهم قصد فروش آن را داشت، بتواند به راحتی، سهام خود را بفروشد. هر اندازه که دفعات خرید و فروش روزانه یک سهم بیشتر باشد، قابلیت نقدشوندگی آن سهم نیز بالاتر خواهد بود.

سؤال ۵) آیا بورس فقط جای افراد حرفه ای است یا افراد غیرحرفه ای که قدرت خطرپذیری کمتری دارند هم می‌توانند در بورس سرمایه گذاری کنند؟

خیـر، بورس امکان سرمایه گذاری برای قشرهای مختلف را فراهم آورده است. افراد حرفه ای که فرصت و تخصص لازم برای تحلیل مستمر اطلاعات سهام را دارند، می‌توانند با خرید سهام و مشارکت در قراردادهای آتی بورس سهام و کالا، به طور مستقیم در بورس سرمایه گذاری کنند. اما افرادی که توانایی و یا فرصت مطالعه و تحلیل مستمر اطلاعات سهام را ندارند، می‌توانند با خرید واحدهای سرمایه گذاری صندوق‌های سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری کنند. با این کار، در واقع افراد پول خود را به دست افراد حرفه ای می‌سپارند تا تحت نظارت سازمان بورس، در بورس سرمایه گذاری کنند. این کار، ریسک سرمایه گذاری در بورس را برای افراد غیرحرفه ای کاهش می‌دهد. افراد غیرحرفه ای همچنین می‌توانند بجای خرید سهام، سایر اوراق بهاداری را که در بورس خرید و فروش می‌شود، مانند اوراق اجاره، اوراق مشارکت و… خریداری کنند. این اوراق اگرچه در مقایسه با سهام، بازده کمتری دارد، اما ریسک کمتری را هم بدنبال دارد.

سؤال ۶) صندوق سرمایه گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه گذاری که عمدتا توسط کارگزاران رسمی بورس تأسیس می‌شود، تحت نظارت سازمان بورس و با مدیریت افراد متخصص، فعالیت کرده و وجوهی را که سرمایه گذاران در اختیـار آن‌ها قرار می‌دهند، در سبد متنوعـی از سهام و سایـر اوراق بهادار سرمایـه گذاری می‌کنند، بنابرایـن، بازده مناسب‌تری را نصیب سرمایه گذاران کرده و ریسک سرمایه گذاری در بورس را برای غیرحرفه ایها، کاهش می‌دهند. به افرادی که به تازگی قصد دارند وارد بورس شوند توصیه می‌شود بجای خرید مستقیم سهام شرکت‌ها، ازطریق صندوق‌های سرمایه گذاری اقدام کنند.

سؤال ۷) اوراق اجاره چیست؟

همانطور که گفته شد، در بورس، علاوه بر سهام شرکت‌ها، سایر انواع اوراق بهادار هم معامله می‌شود. یکی از انواع اوراق بهادار، اوراق اجاره است. اوراق اجـاره یک ابزار سرمایه گذاری جدید و اسلامی است که همانند اوراق مشارکت، بازدهـی مشخص و مطمئـن را نصیب سرمایـه گذاران می‌کند، بنابراین ریسک این اوراق در مقایسه با سهام، بسیار کمتر است. افرادی که پول مازاد دارند، می‌توانند با خرید اوراق اجاره که در بورس داد و ستـد می‌شود، در فواصل زمانی مشخص (مثلا سه ماهه)، سود معینی را دریافت نموده و هر زمان که به پول نیاز داشتند نیز این اوراق را ازطریق بورس، به سایـر متقاضیان بفروشنـد. امروزه حجم بسیار زیادی اوراق اجاره در بازارهای مالی دنیا خرید و فروش می‌شود.

مهم نیست که شما، کارمند هستید یا دانشجو، خانم خانه دار هستید یا صاحب یک فروشگاه، جوان هستید یا بازنشستـه. مهم این است که بیاموزید از پس اندازهای خود به بهترین شکل استفاده کنید . بورس، یکی از روش‌های مناسب، قانونی و مطمئن برای سرمایه گذاری است، پس هوشمندانه سرمایه گذاری کنید.

* منبع: سازمان بورس و اوراق بهادار